Hoe een neurowetenschapper een hersenbloeding kreeg en de wereld vanuit een heel ander perspectief begon te zien.

Het was zeven uur in de ochtend toen de wekker ging. Zoals zo vaak drukte Jill Taylor op de snooze knop, maar toen zij zes minuten laten weer wakker werd, had ze het gevoel dat er iets niet klopte. Behalve een scherpe pijn achter haar linkeroog, leek het wel alsof ze losstond van de werkelijkheid. Ze trachtte het vreemde gevoel te negeren en stapte monter op haar hometrainer.

Maar het leek wel alsof haar lichaam een geheel eigen leven was gaan leiden. Haar spieren gehoorzaamden niet meer en ze had een stekende hoofdpijn.

Plotseling realiseerde Taylor – die neuroloog is – zich wat er aan de hand was: haar linkerhersenhelft was bezig uit te vallen. ‘Mijn God, ik heb een hersenbloeding,’ dacht ze zich tijdens een van spaarzame momenten waarop haar linkerhersenhelft nog enigszins functioneerde. ‘Ik moet als de donder hulp zien te krijgen!’ Maar het volgende moment was ze al vergeten wat er aan de hand was en zakte ze weer verder weg in een eindeloze ruimte zonder begin en eind.

Binnen het tijdbestek van enkele uren werd haar linkerhersenhelft volledig uitgeschakeld. Taylor kon niet meer logisch denken, praten, lezen en schrijven. Maar behalve dat dit natuurlijk een angstige belevenis was, was het vreemd genoeg ook een euforische ervaring. Haar kritische, alles en iedereen in hokjes en vakjes indelende en oordelende linkerhersenhelft hield voor het eerst zijn mond en de stilte die daarvan het gevolg was, was ronduit schitterend. Jill ervaarde zichzelf als puur bewustzijn, als een energie die niet gescheiden is van haar omgeving.

Taylor: ‘Ik weet nog dat ik dacht Mijn God, ik heb een hersenbloeding, om het volgende moment te denken maar wat is dit cool! Het leek wel alsof ik voor het eerst van mijn leven zag hoe de werkelijkheid in elkaar stak. Alles was met alles verbonden in een prachtige en harmonieuze dans. Het was niet meer duidelijk waar mijn eigen lichaam ophield en de rest van de wereld begon. Het was net alsof ik vloeibaar was geworden. Het was een haast religieuze ervaring, glorieus! Ik ervaarde een wereld – die ik sindsdien Lalaland ben gaan noemen – waarin alle grenzen en scheidingen waren weggevallen en mijn bewustzijn zich naar alles en iedereen uitstrekte. Voor het eerst van mijn leven voelde ik een diepe innerlijke rust. Het enige dat ik kon waarnemen, was het hier en nu. Ik zag mijzelf als compleet, volmaakt, schitterend. Het was prachtig!

Het moet een merkwaardige gewaarwording zijn om als neuroloog een hersenbloeding te hebben. Enerzijds onderging Taylor het proces zoals iedere patiënt het ondergaat, anderzijds – op de momenten dat haar linkerhersenhelft aanflikkerde – observeerde zij zichzelf als een klinische waarnemer: ‘Het analytische deel van mijn hersenen viel steeds meer uit en daarmee mijn identiteitsbesef. De linkerhelft is namelijk het deel van de hersenen dat ons voortdurend informeert over wie we zijn, hoe we heten en wat onze meningen, standpunten, voorkeuren, geloofsovertuigingen en gewoontepatronen zijn. Ik noem dat hersenpraat.’
 

 In de linkerhersenhelft bevinden zich de taalcentra die de wereld vertaald in vakjes, hokjes, woorden en concepten. Het vlecht de informatie die via de zintuigen binnenkomt voortdurend samen tot een interpretatie, een verhaal over onszelf en de werkelijkheid. Taylor: ‘Nu dat deel was uitgevallen, was ik het besef van mijn “kleine zelf” kwijt. Dat was enerzijds angstig, maar anderzijds ook een bevrijding, omdat ik daardoor mijn “grote zelf” terugvond.’

 Links ligt ook ons kritische vermogen: de automatische reacties op situaties of mensen die we als ‘leuk’ of ‘niet leuk’, ‘aardig’ of ‘niet aardig’ bestempelen. Nu die kant van Taylor’s hersenen niet meer functioneerde, werd niets meer hiërarchisch gerangschikt en gecategoriseerd. Er waren geen regeltjes meer van hoe de dingen ‘hoorden’ te zijn. Ook het besef van tijd en ruimte waren weggevallen, waardoor Taylor zich in één groot nu bevond.

‘Het gevoel verbonden te zijn met iets dat groter is dan jijzelf, gebeurt in het hier en nu,’ zegt ze. ‘Wanneer er geen besef van tijd is, ervaar je alles als compleet. Het hoeft niet straks beter te worden. Alles is al goed zoals het is. In het nu zie je wat wij mensen allemaal gemeen hebben met elkaar, in plaats van de verschillen. Je overziet het grote geheel, in plaats van gefixeerd te raken op de details.’

Jill Taylor werd die ochtend in 1995 heen en weer geslingerd tussen de eenheidservaring van Lalaland en de overlevingsreacties van een stervende linkerhersenhelft die vocht voor het behoud van de afgescheiden persoonlijkheid die Jill Taylor heette. Uiteindelijk was er nog net genoeg van haar linkerhersenhelft over om met heel veel moeite de buitenwereld te informeren over haar toestand. Door de ‘kriebels’ op het visitekaartje van haar arts te vergelijken met de ‘kriebels’ op de telefoon wist ze na drie kwartier iemand aan de lijn te krijgen.

De beschrijving van het gesprek dat ze vervolgens had, is zowel hilarisch als beangstigend. Toen de arts de telefoon opnam, hoorde ze hem spreken, maar was niet in staat zijn woorden te ontcijferen. Taylor: ‘Ik dacht: mijn hemel, hij lijkt wel een golden retriever!’ Maar ze was zo opgelucht dat ze door de telefoon riep: ‘Dit is Jill. Ik heb hulp nodig!’ Tenminste, dat is wat ze probeerde te roepen. Wat er in feite uit haar mond kwam, leek meer op het gegrom van een andere golden retriever.
   

Taylor schrok van haar eigen stemgeluid en besefte zich op dat moment, dat de schade veel groter was dan ze had gedacht. Weer vochten paniek en overgave met elkaar, maar omdat ze langzamerhand zo moe was van de bovenmenselijke inspanning, liet ze zich langzaam wegzakken in de wetenschap dat ze er alles aan had gedaan om haar redding te organiseren. De laatste woorden die ze bewust tegen zichzelf zei, waren: ‘Denk er alsjeblieft aan dat je alles onthoudt van wat je meemaakt! Laat dit me inzicht geven in wat er gebeurt als je congnitieve vermogens wegvallen.’

Uiteindelijk zou het Taylor acht jaar kosten om volledig te herstellen. Hoewel ze in eerste instantie een diep verdriet voelde over de ‘dood’ van haar linkerhelftbewustzijn en de vrouw die zij ooit geweest was, voelde ze zich tegelijkertijd ook opgelucht omdat ze niet meer werd gedomineerd door haar oude emotionele programma’s. ‘Zonder de neurale en emotionele netwerken en voorkeuren die Jill Taylor ooit had, dacht ik niet meer zoals zij en voelde ik me niet meer verplicht om zoals haar te zijn,’ zegt ze. ‘In feite was dokter Jill Taylor de ochtend van de hersenbloeding overleden. Ze bestond niet meer. Ik had geen weet meer van haar leven, haar relaties, haar successen en haar fouten en was niet langer gebonden aan haar beslissingen of aan de beperkingen die zij zichzelf had opgelegd.’
   

Wat dat betreft was de hersenbloeding een zegen. Taylor: ‘Vóór mijn beroerte dacht ik dat ik nauwelijks iets te zeggen had over wat ik voelde en dacht. Sindsdien weet ik dat ik een keuze heb in wat er tussen mijn oren gebeurt. Ik zie nu in dat ik vooral een hersenspinsel was van mijn eigen brein.’

Een van de problemen waar Taylor tegenaan liep bij haar genezingsproces, was dat zij zich niet kon voorstellen hoe de enorme omvang van haar bewustzijn kon worden teruggeperst in dat kleine omhulsel van haar stoffelijke lichaam. ‘Stel je voor wat ik heb meegemaakt,’ zegt ze. ‘Stel je voor hoe heerlijk het voelt om je niet meer bewust te zijn van je fysieke grenzen en jezelf zo groot te voelen als het hele universum. Alles, ook de levenskracht die je zelf bent, straalt pure energie uit en je vindt steeds weer nieuwe, creatieve manieren om te zwemmen in die zee van euforie. Kun je je voorstellen dat ik niet erg gemotiveerd was om weer terug te keren naar de overgestructureerde sleur van het gewone leven? Elke poging om mijn analytische helft in werking te stellen was uiterst pijnlijk.’
   

Toch kreeg Taylor het voor elkaar om ‘links’ weer aan de gang te krijgen, maar dan wel op haar voorwaarden: met behoud van haar nieuwe ervaringen en inzichten. Met behulp van haar moeder leerde Taylor stapje voor stapje weer spreken, rekenen, lopen, benoemen, categoriseren, structureren, beoordelen... Ze leerde, kortom, weer ‘Jill Taylor’ te zijn, maar kon nu bewust kiezen welke delen zij wel en welke zij niet wilde activeren.
   

Taylor: ‘De vraag die ik mijzelf voortdurend stelde, was: wil ik een bepaalde vaardigheid herwinnen als die gepaard gaat met negatieve denkpatronen? Bijvoorbeeld: wil ik mijn positie in de wereld opnieuw herwinnen met de wetenschap dat ik dan ook weer moet meedoen aan het spel van macht, angst en hiërarchie? De vraag was steeds: kan ik mijn nieuw ontdekte gevoel van verbondenheid met alles wat er is behouden, terwijl ik de individualiteit van mijn linkerhelft ontwikkel?’

Als geen ander beseft Taylor zich nu de beperkingen van het eenzijdige linkerhersenhelft perspectief van waaruit de meeste mensen zichzelf en de wereld bekijken. En hoewel Taylor sinds haar hersenbloeding nooit meer zo’n intense eenheidservaring heeft gehad, is ze nu wel in staat om bewust terug te keren naar de diepe innerlijke vrede van ‘rechts’.
   

Haar ervaring laat zien dat een mens een keuze heeft in hoe hij of zij naar de wereld kijkt en dat dit perspectief sterk bepalend is voor hoe wij ons voelen en gedragen. Door middel van simpele (meditatieve) oefeningen is iedereen in staat om afstand te nemen van de ‘hersenpraat van links’ en zich er niet meer door te laten bepalen en opjagen. ‘Het is belangrijk om jezelf zo nu en dan los te maken van de kritische, dominante stem van de linkerhersenhelft en jezelf te ervaren als een volmaakt, compleet en schitterend wezen die al helemaal goed is en niets meer hoeft te worden,’ zegt Taylor.
   
Na afloop van ons interview was ik nog blijer dat ik had leren mediteren. Om eenheid en innerlijke vrede te ervaren, hoefde ik niet eerst een hersenbloeding te krijgen, bijna dood te gaan of in de gevangenis te belanden. Taylor is er ook van overtuigd, dat iedereen in staat is deze staat van zielsbewustzijn te ervaren: ‘Het Nirwana, zoals de boeddhisten het noemen, zetelt in het bewustzijn van onze rechterhersenhelft en we kunnen op elk moment aansluiting krijgen op dat deel. Vrede is maar één gedachte van ons verwijderd als we in staat zijn de dominante stem van de linkerhersenhelft het zwijgen op te leggen. Hoe? Door het te zien voor wat het is: concepten en ideeën over de werkelijkheid – niet de werkelijkheid zelf.’
   

Ze weet uit ervaring hoe lastig het is om vanuit dit bewustzijn te leven in een wereld die daar (nog) niet op is ingesteld: ‘Jammer genoeg is het uiting geven aan rechterhelft gevoelens als dankbaarheid, empathie en liefdevolle aandacht een zeldzaamheid in onze maatschappij. Veel mensen besteden eindeloos veel tijd en energie aan het bekritiseren, neerhalen en beledigen van zichzelf en anderen. Maar we moeten ons realiseren dat we als biologische wezens buitengewoon machtig zijn. Hoe meer bewuste aandacht we aan een bepaald neurologisch netwerk geven, hoe meer zo’n netwerk de neiging heeft om al bij het minste of geringste in actie te komen.’
   

Er is één wetenschappelijk feit dat Taylor tijdens haar genezing heeft geholpen om negatieve patronen (neurale paden) niet nodeloos te creëren of in stand te houden: ‘Ons emotionele brein bevat programma’s die automatisch “aan” gaan – schrik, angst en woede bijvoorbeeld. Maar zo’n automatisme duurt minder dan negentig seconden. Daarna zijn alle chemische componenten van de reactie – zoals adrenaline – uit het bloed verdwenen. Als ik dus na een woedeaanval of schrikreactie boos of angstig blijf, dan is dat geen automatisme, maar een keuze. Je kunt op ieder moment kiezen wie je wilt zijn. Je kunt jezelf steeds opnieuw uitvinden.’

Zie ook het eerder verschenen stuk http://www.bovendien.com/gezondheid/herseninfarct-verschaft-inzicht

Eerder verschenen in Salt

Bron: http://www.kristijn.com/

Meer informatie: http://drjilltaylor.com/