De nieuwste aflevering in de WikiLeaks-saga begon aanvankelijk weinig opwindend. Al voor de derde keer dit jaar maakte de klokkenluiderssite een massa vertrouwelijke documenten publiek.

Die bevatten weliswaar pittige anekdotes over bekende figuren, voldoende voor wat sappige krantenkopij, maar het jonge publiek werd er amper door geraakt.

Ondertussen is het een heel ander verhaal geworden: ben je vóór het recht op vrije meningsuiting en een vrij internet, of ben je ertegen? Want van alle kanten werden pogingen gedaan om WikiLeaks vleugellam te maken. En elke dag begon dat meer te lijken op een gecoördineerd opzet. De servers van WikiLeaks, die (tijdelijk) gevestigd waren bij het Amerikaanse Amazon, moesten opeens verhuizen. De financiering van WikiLeaks, dat werkt met geld uit giften, werd geblokkeerd: Paypal, MasterCard en Visa draaiden de kraan dicht. Officieel vanwege inbreuken op de een of andere gebruiksvoorwaarde, maar wellicht ook onder politieke druk.

Ondertussen zit oprichter Julian Assange in de cel. Niet vanwege WikiLeaks, wel vanwege een klacht van twee vrouwen met wie hij geslapen heeft. Maar verdedigers van WikiLeaks zien dit als deel van een groot complot, omdat voor een dergelijke klacht doorgaans geen internationaal aanhoudingsbevel wordt uitgevaardigd.

WikiLeaks probeert nu zijn servers te verhuizen en roept intussen iedereen op om kopieën ('mirrors') van zijn informatie te huisvesten. Tot Anonymous opstond: wie Wikileaks belaagt, krijgt er nu zelf van langs. Een heuse cyberoorlog is in de maak.

Star Trek

'Hacktivism' noemt men het tegenwoordig: je kennis van computer en internet inzetten als daad van protest. Een 16-jarige Nederlander werd deze week gearresteerd omdat hij heeft deelgenomen aan gecoördineerde aanvallen op websites van onder meer Mastercard en Paypal. Prompt werd de website van het Nederlandse Openbaar Ministerie onderuit gehaald. Wie zit er achter Anonymous? Moeilijk te zeggen, gezien het losse en anonieme karakter ervan.

Het is een aantal journalisten wel opgevallen dat Anonymous-leden graag jargon uit de tv-reeks Star Trek gebruiken. En dan vooral, dat ze zichzelf graag vergelijken met The Borg, een volk van half-mens, half-machines waarbij het individu geen vrije wil meer heeft en totaal opgaat in het collectief (the hive). Wie de juiste software op zijn pc laadt en op die manier deelneemt aan de aanvallen van Anonymous, wordt lid van het collectief. LOIC, zo heet die software, wat staat zelf voor Low Orbit Ion Canon, ook een uitdrukking recht uit Star Trek.

Anonymous heeft zijn wortels dus op 4chan.org. Die website werd in 2003 opgericht door de toen vijftienjarige 'Moot'. Het werd al snel de verzamelplaats voor de kleurrijke onderbuik van het internet, waar vrijuit werd geconverseerd over nerdy onderwerpen zoals daar zijn technologie, sport, manga-strips, porno en illegale downloads.

In september jongstleden werd Anonymous opeens veel actiever. Toen kwam namelijk aan het licht dat de Amerikaanse film- en muziekindustrie een Indisch bedrijf, Aiplex, had ingehuurd om cyberaanvallen uit te voeren op The pirate bay en andere websites die het (illegaal) downloaden van video en muziek makkelijker maken. Anonymous lanceerde Operation Payback: de websites van Aiplex en van de muziek- en filmindustrie werden platgelegd via DDOS (Distributed Denial Of Service) aanvallen.

Toen WikiLeaks eind vorige maand de eerste van meer dan 250.000 diplomatieke berichten publiceerde, werd de website prompt onbereikbaar gemaakt door een DDOS-aanval, opgeëist door een persoon of organisatie die zich The Jester noemt. In de dagen nadien werd WikiLeaks van alle kanten aangevallen. Anonymous besloot om terug te slaan.

Geen leiders

'We zien zo'n groep als Anonymous als een georganiseerd team, maar het is verre van dat', zegt Luis Corrons, technisch directeur bij het beveiligingsbedrijf Pandalabs. 'Het zijn mensen van over de hele wereld die via IRC met elkaar praten en onderling beslissingen nemen.'

IRC, een al vrij oude vorm van internet chat, laat grote hoeveelheden mensen toe om anoniem met elkaar te praten. Iedereen kan daarbij ideeën opperen, maar er is meestal wel een soort moderator die de knoop doorhakt.